کورش عرفانی – بهمن ۹۷
مقدمه:
انسان به واسطه ی ارتباطات است که اجتماعی می شود و فن زیستن در جامعه را می آموزد. هر گونه ضعف یا اشکالی در امر ارتباطات می تواند در طول زندگی گریبانگیر فرد باشد و او را از پیشرفت اجتماعی، تحصیلی یا حرفه ای محروم سازد یا حداقل مسیر وی را ناهموار سازد.
بکی از عرصه هایی که در آن، این ضعف ارتباطاتی خود را آشکار می سازد، خانواده است. روابط اجتماعی میان اعضای خانواده از یکسو تابع احساسات و عواطف میان آنهاست و از سوی دیگر، محصول توانایی آنها در برقراری ارتباط میان یکدیگر. زمانی که پدر یا مادر یا هر دو در این زمینه با کمبود و اشکال مواجه هستند فضای ارتباطاتی درون خانواده مشکل زا می شود. اعضای خانواده قادر نیستند مسائل و مشکلات و حتی احساسات خود نسبت به یکدیگر را به روشنی و خوبی بیان کنند و این امر کیفیت زندگی جمعی آنها را کاهش می دهد.
در چنین شرایطی است که مشکلات خانوادگی، یکی بعد از دیگری، سر باز می کند. زن و شوهری که نتوانند با هم ارتباط عمیق و دقیق برقرار کنند پیوسته در مدیریت خانواده و مسائل آن با سوء تفاهم، سوء تعبیر و کج فهمی مواجه شده و از هماهنگی لازم میان همدیگر برخوردار نخواهند بود. نتیجه ی مشخص این موقعیت، سوء مدیریت است که خانواده را دچار تنش و مشکل می سازد. نخستین ضربه ی مهم این سوء مدیریت در تربیت فرزندان خود را نشان می دهد. جایی که همه چیز بر اساس ارتباط برقرار می شود.
اهمیت تربیت:
تربیت چیزی نیست جز انتقال نکات مثبت از بزرگترها به نوزادان و کودکان. زمانی که پدر و مادر دارای ضعف ارتباطاتی هستند این انتقال خوب صورت نمی گیرد و داده ها توسط کودکان جذب نمی شوند. به همین دلیل، فرایند تربیتی دارای نقصان و اشکال می شود و از یک مرحله ای، کودک نشان می دهد که خط رفتاریی را که والدین ترسیم کرده اند دنبال نمی کند. پرداختن به همین فاصله های رفتاری میان پدر و مادر و فرزندان، خود به یک توان ارتباطاتی قوی از سوی هر دو طرف –والدین و کودکان- نیازمند است. در نبود توان کافی مشکلات و اختلاف نظرها و تفاوت سلیقه ها روزافزونتر شده و در یک مقطعی به درگیری و تنش های جدی می انجامد.
نقش علوم انسانی:
خوشبختانه امروزه علوم اجتماعی به یاری انسان ها آمده است و این موضوعات به طور مفصل و عمیق توسط شاخه های مختلف این علوم بررسی و کارشناسی شده است. جامعه شناسی به بررسی وجه اجتماعی مشکلات خانوادگی پرداخته و ریشه یابی می کند. روانشاسی وجه رفتاری روابط اعضای خانواده را مد نظر قرار می دهد و راهکار ارائه می دهد. علم ارتباطات وجه فنی ارتباط میان اعضای یک جمع، مثل خانواده را، مورد نظر قرار می دهد. حاصل کار این رشته های مختلف یافتن راه حل هایی است که می تواند مورد استفاده ی خانواده ها قرار گیرد تا مشکلات خویش را کاهش داده و یا آنها را برای همیشه حل کنند.
استفاده ی از این علوم انسانی اما به صورت خودکار انجام نمی شود. از یک سو دست اندرکاران و پژوهشگران این رشته ها باید دانش و تخصص خود را به زبانی ساده و به طریق قابل دسترس به همگان ارائه دهند و از سوی دیگر نیز زوج ها و خانواده هایی که دارای مشکلات اجتماعی و ارتباطاتی هستند باید این زحمت را به خود دهند که این مطالب را جستجو کنند. این یک مسیر دو طرفه است.
اهمیت مشاوره ی حرفه ای:
در جامعه ی ایرانی در سال های اخیر گرایش به سوی مشاوره برای حل مشکلات خانوادگی افزایش یافته است. این را باید به فال نیک گرفت. اما این گرایش مثبت با برخی ویژگی های قابل بحث همراه شده است. نخست این که هنوز مشاوران زبده و کارآزموده ی کافی در اختیار ایرانیان نیست. در داخل کشور ضعف آموزشی باعث این امر است و در خارج از کشور، کمبود این مشاوران یا عدم تسلط آنها به موضوع. بسیاری از مشاوران خارج از کشور تحصیلات تخصصی خود را در محل اقامت خویش به پایان برده اند. نه تسلط خوبی بر زبان فارسی دارند و نه با عمق ویژگی های فرهنگی جامعه ی ایرانی آشنا هستند. مشاوره های آنها اغلب بازتولید فارسی دست و پاشکسته ای از مطالبی است که به زبان دیگر و با تکیه بر مثال ها و موارد غیر ایرانی آموخته اند. بدیهی است که این موضوع شامل همه ی مشاوران خانواده نمی شود. اما یافتن مشاورانی که بر موضوع خاص جامعه ی ایرانی، انسان ایرانی، خصلت های فرهنگی جامعه ی استبداد زده و…آشنا باشند و بدانند که چه نوع مشاوره ای می تواند برای مراجعه کنندگان آنها موثر باشد همیشه آسان نیست.
امید نگارنده این است که رشد دانش های حوزه ی علوم انسانی به زبان فارسی و منطبق با خصوصیات ایرانیان به حدی رشد کند که اجازه ی تغذیه ی محتوایی مشاوران و متخصصینی که با جامعه ی ایرانی سرو کار دارند از یک سو و امکان دسترسی مردم به مطالب کاربردی و قابل اجرا از سوی دیگر را فراهم سازد. این مهم نیز به طور تصادفی و اتفاقی روی نخواهد داد. نیاز به کار هدفمند و برنامه ریزی شده دارد تا بتوان علوم اجتماعی مفید برای مسائل و مشکلات خانوادگی ایران را همه گیر ساخت و آنها را به زبانی روشن و قابل درک و با ابزارهای ارتباطاتی مناسب در دسترس ایرانیان قرار داد.
من به سهم خود سالهاست که در قالب برنامه های تلویزیونی مانند «کاوشگری جامعه» و «فرایند زندگی» به این مهم پرداخته ام و امید دارم که بتوانم در ادامه، حوزه ی این وجه اجتماعی فعالیت های خویش را گسترش دهم. امید است که این تلاش ها مورد استقبال قرار گرفته و مفید واقع شود.#
برای تماشای برنامه های کاوشگری جامعه و فرایند زندگی به تلویزیون دیدگاه توجه کنید:
آدرس وبسایت خودرهاگران : www.khodrahagan.org آدرس وبسایت حزب ایران آباد: www.iraneabad.org آدرس وبسایت جبهه ی جمهوری دوم ایران: www.j2iran.org
