عکسی از یلدا معیری به عنوان "تکعکس برگزیده" مطبوعات ایران در سال ۱۳۹۶ انتخاب شد. این عکس به نمادی از اعتراضات مردمی دیماه تبدیل شد.یلدا معیری و نیوشا توکلیان دو عکاس باسابقه، از مشکلات عکاسان خبری زن در ایران میگویند.انجمن صنفی عکاسان ایران طی مراسمی در ۲۳ اردیبهشت ( ۱۳ ماه مه) عکسی از یلدا معیری را شایسته نشان عکاس سال مطبوعات ایران درسال ۱۳۹۶ در بخش تکعکس خبری دانست. این عکس تصویر زن جوانی را با مشتی گرهکرده در ناآرامیهای دیماه همین سال مقابل دانشگاه تهران و در میان ابری از دود و گاز اشکآور به تصویر میکشد. عکسهایی که یلدا معیری روز نهم دیماه از اعتراضات مردمی تهیه کرد تا چندین ماه ابتدا بدون نام عکاس بهسرعت به نشریات و رسانههای بینالمللی راه پیدا کرد. تصویر زن جوان معترض در میان دود به یکی از نمادهای اعتراضات مردمی دیماه ۹۶ تبدیل شد. مطرح شدن نام یک زن به عنوان عکاس برتر در جامعه خبری ایران، بیش از پیش اهمیت پرداختن به قابلیتهای زنان در این حوزه و نارساییهایی که آنها به طور حرفهای با آن دست و پنجه نرم میکنند را میطلبد. یلدا معیری که عکاسی خبری را با عکاسی جنگ در سال ۱۳۸۰و از جنگ افغانستان شروع کرده است درگفتوگویی با دویچهوله میگوید: «من جایزه اصلی را زمانی گرفتم که دیدم این عکس این قدر زیاد منتشر شده است. با وجود اینکه ۶ ماه این عکس بدون منبع منتشر شده بود و من هیچ بازخوردی نمیگرفتم ولی از این خوشحال بودم که این عکس درمیان مردم برانگیزاننده است و از اینکه مردم خودشان را در عکس میدیدند احساس خوبی داشتم.» معیری خود را فردی سیاسی نمیداند و میگوید ابایی ندارد اگر سیاسی باشد آن را بیان کند. همکاران معیری اهمیت این جایزه را بهدلیل حرفهای بودن آن میدانند. به گفته آنها هیچ تفکر سیاسی پشت این انتخاب نیست و معتقدند که انجمن صنفی جایی است که بر اساس نگاه عکاسانه و هنری و حرفهای عکسها را انتخاب میکند. "با زنها کار نمیکنیم" فعالان حوزههای خبر، مهمترین مشکل زنان در عکاسی خبری را مشکل اشتغال آنان در این حوزه میدانند. تعداد فارغالتحصیلان عکاسی به ویژه عکاسی خبری زیاد است، اما فرصتهای شغلی معمولا نصیب مردان میشود. خانم معیری در این باره میگوید: «دلیل این مساله [مشکل اشتغال عکاسان خبری زن] فقط و فقط بحث جنسیت است. به خاطر اینکه از نگاه جامعه، عکاسی یک کار مردانه است، زنان را اصلا استخدام نمیکنند و میگویند ما اصلا با زن کار نمیکنیم.» دلیلی که مسئولان برای عدم بهکارگیری زنان در این حوزه عنوان میکنند این است که آنها برای برنامههای خبری که دیروقت شب است محدودیت دارند و همچنین به محدودیتهای فیزیکی زنان در شرایط سخت کاری اشاره میکنند. خیلیها هم مردان را به طور سنتی نانآور خانواده تلقی میکنند و در نتیجه در بحث استخدام مردان را ترجیح میدهند. یلدا معیری معتقد است که نسل جدید، دیگر این "نگاه سنتی" به کار خبری زنان را ندارد و نگاه آنها تغییر عمدهای کرده است ولی او فکرمیکند چون "هنوزنسل قبلی در سمتهای مدیریتی هستند"، زنان همچنان در حوزه خبری مشکل اشتغال دارند. معیری میگوید: «۹۵ درصد زنانی که عکاس خبری و مستند هستند بیکار هستند یا قراردادهای موقت و بعضا ظالمانه دارند.» این خانم عکاس در ادامه میگوید که شرایط همکاران مرد او هم از لحاظ اشتغال خوب نیست ولی به نظر او کارهای کمی هم که در این بازار خراب وجود دارد به مردان سپرده میشود. به گفته خانم معیری مشکل دیگری که مسئولان با زنان عکاس خبری دارند این است که "وقتی زن عکاس طبیعت، منظره یا آتلیه است، توی چشم نیست و با جامعه ارتباط ندارد. آن جایی گرفتاری پیش میآید که زن با دوربین میآید داخل اجتماع و میخواهد عکاسی کند". نیوشا توکلیان هم در گفتوگویی با دویچهوله (فارسی) میگوید که عکاسان خبری زن امکانی برای ارائه کارهای خود ندارند، زیرا خبرگزاریها و روزنامهها مردان را جذب میکنند. عکسهای نیوشا توکلیان از سال ۲۰۰۲ تا کنون در نشریات معتبر بینالمللی مثل تایم، نیویورک تایمز، اشترن، فیگارو بسیاری دیگر از نشریات آمریکایی و اروپایی به چاپ رسیده است. «لطفا عکاس مرد اعزام شود» از جمله تبعیضات جنسیتی که معیری در محیط رسانهای تجربه کرده این بوده که برنامههایی که نیاز به عکاس خبری داشتهاند، گاهی از طرف نهاد مربوطه روی برگه درخواست ذکر شده است: «لطفا عکاس آقا اعزام شود.» یلدا معیری مشکلات زنان عکاس را فراتر از مشکلات جنسیتی میداند و میگوید: «به زنان نگاه جنسی میشود و به عنوان یک انسان به آنها نگاه نمیشود.» این عکاس برتر سال بر این باوراست که زنان در این حرفه برای استخدام شدن مجبور هستند به شرایط بسیار بدی تن دهند. او انتقاد میکند که برخی از "آقایان از طرفی کار را برای زنان دستنیافتنی میکنند و از طرف دیگر برای استخدام از آنها انتظارات خاصی دارند." توانمندی عکاسان خبری زن یکی از دلایل عدم بهکارگیری زنان در حیطه عکاسی خبری چیزی است که مسئولان درایران "مهارتهای فنی پایینتر زنان" عنوان میکنند. یلدا معیری قبول دارد که زنان از لحاظ تکنیکی از همتایان مرد خود عقبتر هستند و دلیل این را شرایط نابرابر در حیطه آموزش میداند: «مردها به دلایل فرهنگی قادر هستند بروند در اجتماع عکاسی کنند و آزمون و خطا کنند. مشکل کاملا فرهنگی است؛ به عنوان مثال در دورهمیهای همکاران معمولا تجربههای خوب کاری ردوبدل میشود ولی نگاه جنسیتی جامعه به زنان، آنها را از شرکت در این بحثها و تبادل تجربه با همکارانشان محروم میکند.» نیوشا توکلیان دراین باره میگوید عکاسان زن را ببه این بهانه استخدام نمیکنند که میگویند کارشان حرفهای نیست. «معلوم است تا موقعی که به زنان فرصت ندهید در فضای حرفهای کار کنند، پیشرفت نمیکنند، وگرنه چه کسی در آغاز راه حرفهای بوده؟» عکاسی از لنز زنانه یلدا معیری باور دارد که زن بودن تاثیر زیادی بر کارش دارد. «زن بودن به طور ناخودآگاه باعث شده خیلی توجهم به موضوعاتی جلب شود که با جنسیت من در ارتباط است. مسائل زنان و مسائل جنسیتی در کارم مهم است.» توکلیان برعکس، نقش جنسیت در کارهایش را برجسته نمیکند و سوژههایش را محدود به زنها نمیداند ولی در عکاسی با موضع زن به دلیل جنسیت خودش و درک عمیقی که از زن دارد دغدغههای شخصی خودش را بازتاب میدهد. «نگاه جنسیتزده جامعه را بدقواره رشد میدهد» یلدا معیری حس زنانهاش در عکاسی از این دختر را دلیل برجسته شدن عکس برگزیده میداند. او "حس همذاتپنداری" را دلیل انتخاب این زن معترض بهعنوان سوژه عکاسی میداند. او میگوید که به طور ناخوداگاه به ماجراهای زنان علاقه دارد: «در برخی از پروژههایم بعدا متوجه میشوم که ۹۰ درصد عکسهایم عکس زنان است.» نیوشا توکلیان به واکنش کاربران در شبکههای اجتماعی به انتخاب یلدا معیری به عنوان عکاس برتر سال اشاره میکند: «همه تعجب میکنند که یک زن این عکس منتخب را گرفته است. این واکنشها نشان میدهد که نگاه جامعه به عکاسی خبری تا چه حد هنوز مردسالارانه است و این نگاه حالا حالاها درست نمیشود.» توکلیان در ادامه میگوید: «اگر این نگاه اصلاح نشود، جامعه ایران یک جامعه بدقواره میشود که مثل یک گیاه کج و کوله رشد میکند.» به نظر توکلیان جامعه ایران راه درازی در پیش دارد تا این "نگاه عقبافتاده" نسبت به زنان را اصلاح کند. او جایزهای که به یلدا معیری تعلق گرفته را گامی مثبت در اصلاح این نگرش جنسیتزده میداند. توکلیان براین باوراست که با وجود همه این معضلات، عکاسان زن نباید ناامید شوند و دست از کار بکشند. عکاسان زن میتوانند با پافشاری و پایبندی به رفتار حرفهای، به روندی که زنان را در حرفه خبری پس میزند خاتمه دهند. به گفته خانم توکلیان از یک جایی روزنامهها و خبرگزاریها ناگزیر خواهند شد به زنان میدان بدهند.
«لطفا عکاس مرد اعزام کنید!»
Post navigation
Posted in: